اکثر اوقات پژوهشگران مایلند بدانند بین دو یا چند متغیر چه ارتباطی وجود دارد. همبستگی، اندازه رابطه خطی بین متغیرهاست.
توجه کنید که ممکن است دو متغیر رابطه داشته باشند ولی این رابطه خطی نباشد.
– دو متغیر می‌توانند انواع روابط زیر را داشته باشند:
1- رابطه مثبت داشته باشند. یعنی هر چه قدر متغیر اول زیادتر شود متغیر دوم هم زیادتر شود.
2- رابطه‌ای خطی نداشته باشند.
3- رابطه منفی داشته باشند. یعنی با افزایش متغیر اول، متغیر دوم کاهش پیدا کند.
همبستگی دو متغیر:
برای یافتن همبستگی دو متغیر، با توجه به نوع متغیر مورد مطالعه تصمیم میگیریم که از کدام روش استفاده کنیم.
در نرم افزار می‌توانیم از آزمونهای زیر برای یافتن ارتباط میان دو متغیر استفاده کنیم.
ضریب همبستگی پیرسون برای یافتن ارتباط میان دو متغیر کمی
ضریب همبستگی اسپیرمن برای یافتن ارتباط بین دو متغیر کیفی
ضریب همبستگی کندال برای یافتن ارتباط بین دو متغیر رتبه‌‌‌ای و اسمی
توجه:
زمانی از همبستگی پیرسون استفاده میکنیم که هر دو متغیر کمی‌بوده و از توزیع نرمال پیروی کند. اگر یکی از متغیرها از توزیع نرمال پیروی نکند از ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده میکنیم.
مثال:
1- آزمون پیرسون
با توجه به داده‌ها آیا رابطه‌ای بین قد و وزن افراد وجود دارد؟
مثال:
2- آزمون اسپیرمن
مثال:با توجه به داده‌ها آیا رابطه‌ای بین تحصیلات و وزن افراد وجود دارد؟
3- آزمون کندال
مثال: با توجه به داده‌ها آیا رابطه‌ای بین تحصیلات و جنسیت افراد وجود دارد؟
از منوی Analyze به ترتیب گزینه‌های Correlate و …Bivariate را انتخاب کنید. متغیرهای مورد نظر را به سمت راست انتقال دهید، اگر متغیرها از نوع کمی‌باشند از قسمت Correlation Coefficient گزینه‌ی Pearson را انتخاب کنید.
از قسمت Test of Singnificance تنها یکی از گزینه‌ها را می‌توانید انتخاب کنید. سپس روی OK کلیک نمایید و در خروجی بر اساس سطح معناداری آزمون مربوزه را بررسی نمایید.
– همبستگی جزئی
این ضریب، رابطه خطی بین دو متغیر در حضور یک متغیر دیگر را نشان می‌دهد. به عبارت دیگر، ضریب همبستگی دو متغیر در حضور متغیرهای دیگر است. از این ضریب همبستگی بیشتر زمانی استفاده می‌شود که بخواهیم بدانیم تأثیر کدام متغیر به تنهایی از متغیرهای دیگر بیشتر است.
از منوی Analyze به ترتیب گزینه‌های Correlate و …Partial را انتخاب کنید. متغیرها را به قسمت Variables و متغیر کنترل را به قسمت Controlling for انتقال دهید.
سپس روی OK کلیک کنید تا خروجی نمایش یابد. با توجه به سطح معناداری در خروجی، معنادار بودن متغیر کنترل را در بین دو متغیر دیگر بررسی نمایید.
– پایایی و تحلیل عاملی اکتشافی در SPSS:
پایایی یک وسیله اندازه‌گیری، یعنی توانایی آن وسیله برای اندازه‌گیری بدون نقص چیزی که برای اندازه‌گیری آن طراحی شده باشد.پایایی در واقع پیش‌نیازی برای اعتبار آزمون است.
در این نرم افزار ضرایب پایایی مختلفی وجود دارد که یکی از آنها آلفای کرونباخ است که بر اساس میانگین همبستگی سوالات پرسشنامه بدست می‌آید.
دامنه آلفای کرونباخ بین 0 تا 1 است زیرا به عنوان یک ضریب همبستگی بیان می‌شود.
علاوه بر آلفای کرونباخ مدل‌های دیگر پایایی به صورت زیر می‌باشد:
1- Split-half reliability
سؤالات به دو نیمه تقسیم می‌شوند. اگر مقیاس کاملاً معتبر باشد دو نیمه کاملا همبسته هستند.
2- Guttman
بر اساس دو نیمه کردن که کران‌های پایین را برای اندازه‌گیری پایایی درست محاسبه می‌کند.
3- Parallel
علاوه بر گزارش ضریبی برای پایایی از آزمون درست‌نمائی ماکزیمم برای تعیین برابری واریانس‌ها و خطاهای واریانس تمام سولات استفاده می‌کند.
4- Strictly parallel
علاوه بر گزارش ضریبی برای پایایی از آزمون درست‌نمائی ماکزیمم برای تعیین برابری واریانس‌ها، خطاهای واریانس و میانگین‌های تمام سؤالات استفاده می‌کند.
از منوی Analyze به ترتیب گزینه‌های Scale و … Reliability Analysis را انتخاب کنید. تمام متغیرها را به راست منتقل نمایید. سپس بررسی کنید که فهرست کشویی Model گزینه‌ی Alpha انتخاب شده باشد.
روی …Statistics کلیک کنید. از قسمت Descriptive for گزینه‌های Scale و Scale if item deleted و از قسمت Inter-Item گزینه Correlations را انتخاب کنید:
جدول Item Total Statistics دارای ستون‌های مهمی‌است که به صورت زیر تفسیر می‌شوند:
ستون Scale Mean if Item Deleted: این ستون میانگین امتیازهای مقیاس را در صورتی که آیتم مربوطه از مقیاس حذف شود، گزارش می‌دهد.
ستون Scale Variance if Item Deleted: این ستون واریانس امتیازهای مقیاس را در صورتی که آیتم مربوطه از مقیاس حذف شود، ارائه می‌دهد.
ستون Corrected ItemTotal Correlation: این ستون ضریب همبستگی پیرسون بین امتیاز آیتم مورد نظر و مجموع امتیازهای آیتم‌های باقیمانده را گزارش می‌دهد.
ستون Squared Multiple Correlation: این ستون نتیجه یک رگرسیون چندگانه را ارائه می‌دهد، به طوریکه آیتم مورد نظر را به عنوان متغیر وابسته و سایر آیتمها را به عنوان متغیر مستقل در نظر می‌گیرد.
ستون Cronbach s Alpha if Item Deleted: این ستون ضریب آلفای کرونباخ را در صورتی که آیتم مربوطه از مقیاس حذف شود، گزارش می‌دهد.